Als leerlingen duidelijke leerdoelen krijgen, net als frequente en zinvolle feedback en mogelijkheden om zichzelf en medeleerlingen te beoordelen, verbeteren hun prestaties. Dit is volgens onderwijskundig onderzoeker en auteur Dylan Wiliam het uitgangspunt van ‘Assessment for Learning’ – ofwel formatieve evaluatie.
Formatieve evaluatie en Assessment for Learning
Wiliam stelt dat Assessment for Learning wordt toegepast als leraren het bewijs van het geleerde gebruiken om opdrachten aan te passen aan de behoefte van de leerling (Cambridge Assessment Network Keynote, 2006).
“Het gaat erom het onderwijs voortdurend te laten afhangen van de reacties van leerlingen”, aldus Wiliam. “Het gaat om het van tevoren plannen van een zorgvuldig gekozen en mogelijk gedifferentieerde route. Dus het uitzetten van het pad en het onderweg doen van metingen.”
Wiliam en andere prominente onderwijsdeskundigen zijn al jaren enthousiast over de positieve effecten van formatieve beoordeling van prestaties van leerlingen. Wiliam publiceerde onlangs het boek Embedded Formative Assessment dat gaat over formatieve evaluatiestrategieën die docenten kunnen gebruiken om zichzelf en daarmee de prestaties van hun leerlingen te verbeteren. Dus hoe kunnen onderwijsprofessionals Assessment for Learning of formatieve evaluatie toepassen om de leeropbrengsten van hun leerlingen te verhogen? Hieronder vindt u de vijf belangrijkste strategieën van Wiliam en enkele specifieke technieken die u in uw klas kunt inzetten:
1. Leerdoelen en criteria voor beoordeling verduidelijken, delen en begrijpen
Leerlingen moeten duidelijkheid hebben over de leerdoelen en criteria waarop ze worden beoordeeld.
Gebruik rubrics: Creëer rubrics om de beoordelingscriteria duidelijk te definiëren en neem voorbeelden van het werk van leerlingen op om hun voortgang te illustreren. Als u gebruik maakt van een leerplatform, moet de rubric eenvoudig aan de opdracht te linken zijn en moet deze direct deelbaar zijn met leerlingen. Voorbeelden van modelwerk kunnen dan binnen de opdracht getoond worden voor een gemakkelijke toegang.
Geef leerlingen de mogelijkheid hun eigen toetsen te maken: Wiliam citeert een onderzoek uit 1994 waarin staat dat ‘verschillende groepen leerlingen zich op verschillende manieren op hun toets voorbereidden. Sommige leerlingen namen de lesstof nog eens door, andere leerlingen oefenden met proefexamens en één groep werd gevraagd zelf vragen (en antwoorden) te verzinnen over wat ze hadden geleerd. De laatste groep behaalde de hoogste score tijdens de toets.’
Gebruik machtigingen in uw leerplatform of ELO om leerlingen of groepen leerlingen de mogelijkheid te geven om hun eigen toetsen of onderzoeken te maken, deze eenvoudig te verspreiden en om de resultaten gemakkelijk bij te houden.
2. Effectieve discussies, vragen en opdrachten ontwikkelen die het geleerde aantonen
Docenten moeten manieren vinden om regelmatig te controleren of de lesstof wordt begrepen, zodat het onderwijs daarop kan worden aangepast.
De grote vraag: Wiliam adviseert leraren een vooraf bedachte ‘grote vraag’ te stellen om te achterhalen wat hun leerlingen geleerd hebben – of al weten. Afhankelijk van de antwoorden kan de leraar het onderwijs aanpassen aan de behoefte van de leerlingen (verder gaan, opnieuw uitleggen of een discussie starten voor beter begrip van de lesstof). Met uw leerplatform kunt u gemakkelijk enquêtes en polls maken om direct reacties te verzamelen over de ‘grote vraag’.
3. Feedback geven waarmee leerlingen vooruit kunnen
Bij het geven van feedback aan leerlingen moet het commentaar gericht, constructief en actiegericht zijn.
Alleen feedback als beoordeling: Wiliam suggereert dat docenten beter alleen inhoudelijk commentaar kunnen geven dan een cijfer. “Het idee is dat feedback de leerling iets te doen geeft, dus de onmiddellijke reactie is dat de leerling moet nadenken,” aldus Wiliam. Ontdek de verschillende manieren waarop u en uw leerlingen (voor onderlinge beoordelingen) uw leerplatform kunnen gebruiken om schriftelijk of via audio of video feedback te geven. Het moet mogelijk zijn om zowel schriftelijke feedback voor individuele beoordelingscriteria te kunnen geven, als audio of schriftelijke feedback voor ingeleverde opdrachten die geen rubrics gebruiken.
Ook blogs en discussieplatforms bieden uitstekende mogelijkheden voor leraren of leerlingen onderling om feedback te geven.
4. Leerlingen activeren om van elkaar te leren
Moedig samenwerkend leren aan, door middel van projectmatig groepswerk en onderlinge beoordelingen die leerlingen in staat stellen van elkaar te leren.
Checklist ter ondersteuning: Wiliam suggereert een activiteit waarbij de docent een leerling vraagt het werk door een andere leerling te laten controleren aan de hand van een lijst met criteria vóór het wordt ingeleverd.
“Het interessante van deze techniek is dat het minstens twee strategieën betrekt,” aldus Wiliam. “Het zorgt ervoor dat leerlingen leerbronnen voor elkaar worden – en de leerling die de controle uitvoert moet de beoordelingscriteria begrijpen om de check goed uit te kunnen voeren.”
Als u een offline methode voor gegevensverzameling gebruikt, zoals papieren checklists voor leerlingen, kunt u uw leerplatform gebruiken om de checklist op te geven als onderdeel van de opdracht. Leerlingen moeten een vinkje zetten bij ‘gecontroleerd’ als ze hun werk inleveren. Zo kunt u gemakkelijk bijhouden wie de checklist heeft gevolgd.
5. Leerlingen eigenaarschap geven over hun eigen leerproces
Door leerlingen de mogelijkheid te geven zichzelf te beoordelen, geeft u ze verantwoordelijkheid en invloed op hun eigen leerproces, waardoor het meer betekenis krijgt en dus de betrokkenheid verhoogt.
Zelfevaluatie: Wiliam noemt een voorbeeld waarin alle leerlingen in de klas een schijf krijgen die aan de ene kant rood en aan de andere kant groen is. Alle leerlingen beginnen met groen. Als ze iets van de lesstof niet begrijpen, draaien ze de schijf naar de rode kant. Zodra de docent ziet dat iemand achter raakt, kan hij een leerling van wie de schijf groen is vragen in de klas naar voren te komen om de lesstof uit te leggen. “Leerlingen worden zo eigenaar van hun eigen leerproces, maar het is ook een mogelijkheid voor de leraar om in te spelen op de behoeften van de leerlingen,” volgens Wiliam.
Als u een leerplatform heeft, moet u meerdere manieren kunnen vinden om zelfevaluatie in uw lessen op te nemen. Blogs en e-portfolio’s zijn goede manieren om leerlingen invloed te geven en te laten nadenken over hun leerproces.
Alles komt samen
“Het overkoepelende idee dat alles met elkaar verbindt, is dat we gebruik maken van het bewijs van wat een leerling heeft geleerd om lesgeven, leermiddelen en leren aan te passen en zo aan de behoeften van leerlingen te voldoen,” zegt Wiliam. “Als u het bewijs niet gebruikt om iets te doen dat u zonder dat bewijs niet had kunnen doen, maakt u geen gebruik van formatieve evaluatie.”
Formatieve evaluatie levert veel inzicht in het leerproces van uw leerlingen. Met die informatie wordt het een stuk gemakkelijker om instructiemateriaal en leermiddelen aan te bieden die passen bij het niveau en leerstijl van uw leerlingen. Uiteindelijk kan dit een sterke impuls geven aan de motivatie, inzet en resultaten van uw leerlingen.
Wilt u meer weten over formatieve evaluatie?
Heeft uw school helder in beeld waar iedere leerling nu staat, wat hij kan, wat hij niet kan en wat zijn doelen zijn? Bij het centraal stellen van de leerling is meten de eerste stap in de richting van ontwikkeling. Wilt u ook uw leerlingen in beeld brengen en houden? Download dan de gratis whitepaper De leerling in beeld en lees hoe het itslearning leerplatform u kan ondersteunen bij formatieve evaluatie.
