Op het vwo, havo, vmbo en praktijkonderwijs geven de beste leerlingen aan dat ze de aanmoediging om beter te presteren missen. Van deze leerlingen zegt 56% zich vaak te vervelen op school, volgens de Peiling Toptalenten in opdracht van het ministerie van OCW in 2014. Er zijn aanwijzingen dat dit percentage in het mbo ook rond de 50% is. Hoe kunnen scholen de talenten van hun leerlingen stimuleren? Competitie geeft jongeren de kans om te excelleren in hun vak.
Het is de grote vraag voor het moderne onderwijs: hoe scholen we onze kinderen voor hun rol in de 21ste eeuw? De angst bestaat bij docenten, schoolleiders en bestuurders dat het huidige onderwijs niet voldoende aansluit bij wat jongvolwassenen in de toekomst moeten kunnen. Het oude onderwijs is gestoeld op zenden, stampen en reproduceren. De waarden waarmee leerlingen vroeger opgroeiden waren hard werken en je best doen om dat diploma halen. Met een goede opleiding vind je tenslotte een baan. Maar jongeren van nu twijfelen of hard werken en een opleiding volgen wel nodig is. De succesvolle oprichters van miljoenenbedrijven Apple en Facebook, Steve Jobs en Mark Zuckerberg, hebben immers ook nooit hun opleiding afgerond. Welke prikkel krijgen leerlingen nog in het leslokaal?
Competitie in het klaslokaal
“Tijdens schrijven en stampen worden leerlingen niet uitgedaagd na te denken over hun eigen kwaliteiten”, zegt Erik van der Zwan van Skills Netherlands, een stichting die vakwedstrijden organiseert voor po, vmbo en mbo. Door de overheid wordt binnen het vo en mbo steeds meer nadruk gelegd op stimuleren van talenten. Staatssecretaris Sander Dekker schreef in de kamerbrief ‘Plan van aanpak toptalenten 2014-2018’ dat toptalenten net zo veel aandacht en uitdaging verdienen als kinderen met een (risico op) achterstand. “Maar belangrijk is dat u niet alleen de talenten in de klas uitdaagt, maar ook de individuele talenten van alle leerlingen”, zegt Van der Zwan.
Hoe? Een competitie-element inbouwen in de les helpt de talenten van individuele leerlingen ontdekken. “Sommige docenten zeggen dat competitie niet in het onderwijs thuishoort. Maar leerlingen groeien op met het idee dat competitie normaal is. Ze kijken naar programma’s als Idols, The Voice of Holland en X-Factor waar jongeren in de rij staan om hun talent te laten zien. Leerlingen uitdagen lukt niet door ze extra vakken te geven, maar door hen een andere manier van denken te leren. Door ze de kennis die ze opdoen te laten toepassen.”
Talent ontdekken
De toegevoegde waarde van vakwedstrijden, waarin de docent optreedt als coach, is het stimuleren van talentontwikkeling door de leerlingen vakinhoudelijk en competentiegericht uit te dagen op eigen niveau. “Ze willen niet verliezen”, zegt Van der Zwan. “We moeten af van het idee dat presteren raar is. Het geeft trots. Presteren wordt motiveren.”
Uitblinken mag, vindt ook de VO-raad. ‘We streven naar een cultuur in alle leerwegen waar ook deze talentvolle leerlingen uitgedaagd worden, waar uitblinken mag en prestaties worden gewaardeerd’, zoals staat in het sectorakkoord VO 2014-2017. Ook in het mbo is een essentiële ontwikkeling gaande waarbij mbo-instellingen door OCW gevraagd worden een Kwaliteitsplan te schrijven met specifieke aandacht voor excellentie. Daarin kunnen ze het onderdeel vakwedstrijden expliciet opnemen.
“Leerstof aanbieden met een competitie-element werkt heel goed. Leerlingen gaan een stapje harder lopen en zichzelf uitdagen. Ze zien dat ze het wél kunnen en leren denken in toepasbaarheid. Het laat hen ervaren waar ze goed in zijn.” Uit een enquête onder 380 deelnemers die meededen aan de vakwedstrijden van Skills Talents (vmbo) in het jaar 2014 kwam naar voren dat 82% meer zelfvertrouwen kreeg. Van de leerlingen ontdekte 80% waar hij of zij goed in is en 95% vondt het een uitdaging om mee te doen.
Volgens Van der Zwan is het belangrijk dat de leerling zijn eigen talent leert kennen. Het is niet voor niets dat Albert Einstein zei “Everybody is a genius. But if you judge a fish by its ability to climb a tree, it will live its whole life believing that it is stupid.”
Bronnen en verder lezen
- Presentatie ‘Excellentie; hoe past dit in uw les?’ door Erik van der Zwan, Skills Netherlands, NOT2015
- Kamerbrief ‘Plan van aanpak toptalenten 2014-2018’
- Sectorakkoord VO 2014-2017
- Kwaliteitsafspraken MBO – thema Excellentie
- Onderzoek door Skills Netherlands bij de vakwedstrijden Skills Talents 2014
