In het voortgezet onderwijs spelen steeds meer scholen in op de innovatieve ontwikkelingen om ons heen. Maatwerk is niet nieuw, maar prijkt dankzij steeds betere technologische mogelijkheden weer bovenaan de onderwijsagenda. Een kijkje naar de mogelijkheden in gepersonaliseerd leren.
Wat onder de noemer gepersonaliseerd leraren valt, verschilt per school. Het is een paraplubegrip waarmee wordt bedoeld dat de leerling centraal staat en scholen in hun onderwijs aandacht besteden aan verschillen tussen leerlingen. De school probeert de leerling in zijn leerproces zo goed mogelijk te faciliteren door het verzorgen van onderwijs dat past bij het niveau en de talenten van de leerling. Andere termen die we vaak horen zijn ‘onderwijs op maat’ en ‘omgaan met verschillen’.
Gepersonaliseerd leren gaat ook over differentiatie. Differentiëren in de klas kan op verschillende manieren, met en zonder ict. Zo zijn er scholen die bijvoorbeeld werken met mobiele devices en digitale leersystemen, flexibele roosters waarbij er voor leerlingen meer keuze is, of met dagstarts en coaching. Althans, dat is hoe project Leerling 2020 – uitgevoerd door Schoolinfo in opdracht van de VO-raad en als onderdeel van het Doorbraakproject Onderwijs & ICT – invulling geeft aan de term gepersonaliseerd leren. Het doel van het Doorbraakproject is om in 2017 scholen beter in staat te stellen met ICT en digitaal lesmateriaal te werken, zodat leerlingen het maximale uit hun talenten kunnen halen.
Twee schoolvoorbeelden van gepersonaliseerd leren
Hoe gepersonaliseerd leren geïmplementeerd kan worden laat Het Stedelijk Lyceum-Innova, een nieuwe school met 77 leerlingen, in Enschede zien. “Als je een school start voor gedifferentieerd leren moet je een hele duidelijke visie en leerlijn met kerndoelen hebben”, zegt teamleider Wilma ter Riet. De leerlingen op deze school hebben geen uur Frans meer en daarna Nederlands en Engels. De lessen zijn veel minder docentgebonden. Lesuitval en tussenuren kennen ze niet. Aan het begin van de dag maken leerlingen een indeling van hun werkzaamheden. De docent loopt rond en kijkt waar hij kan ondersteunen. Ter Riet: “Waar we nog mee worstelen is het lesmateriaal, dat niet altijd geschikt is om in stukjes te knippen en zowel digitaal als uit een boek aan te bieden, en personeel dat mee wil gaan in de visie.” Daarnaast is het voor de leerlingen een zoektocht wat wel en niet kan en waar hun eigen verantwoordelijkheden liggen. De docenten moeten de afweging maken tussen welk leermateriaal ze aanreiken en wat ze de leerlingen zelf laten uitzoeken. En dat verschilt per leerling.
Het Isendoorn College in Warnsveld geeft gepersonaliseerd weer op een andere manier vorm. Zij maken veel gebruik van iPads als hulpmiddel in het klaslokaal, om leerlingen actiever te krijgen. “Vooral het doen van samenwerkingsopdrachten gaat veel makkelijker met een tablet”, zegt rector Erwin Lutteke. Ook leren leerlingen op een goede manier met internet omgaan en lukt het beter te differentiëren in tempo en werkvormen. Met digitalisering kunnen de docenten eerder examineren, de toetsen zijn gelijk nagekeken. Maar ook hier geldt: werken met iPads werkt alleen als de docent ervoor openstaat. Vaak ziet de directie wel de meerwaarde in van bepaalde hulpmiddelen, maar de docent moet het uiteindelijk gaan doen.
Oprichting van Leerlabs
Differentiatie en maatwerk bereiden leerlingen het beste voor op hun toekomst. Maar de invoering van gepersonaliseerd en gedifferentieerd leren gaat niet van de één op de andere dag. Om de beweging van gepersonaliseerd leren te versnellen richt Leerling 2020 daarom onder meer Leerlabs in. Een leerlab bestaat uit een groep scholen, die gezamenlijk aan de slag gaan met een vraagstuk rondom gepersonaliseerd leren. Het doel van een Leerlab is dat scholen het gepersonaliseerd leren dat zij voor ogen hebben, ook daadwerkelijk in de praktijk gaan realiseren. Het laatste nieuws over de Leerlabs vindt u hier.
Bronnen en verder lezen
- Presentatie Gepersonaliseerd leren op school (VO-raad, NOT2015)
- Website Leerling 2020
- Video over gepersonaliseerd leren op Het Stedelijk Lyceum
- Video over gepersonaliseerd leren op het Isendoorn college
- De 4 belangrijkste adviezen omtrent digitale leermiddelen in het Doorbraakproject Onderwijs & ICT
